De maatregelen om het gebruik van wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten te verminderen, lijken te werken. Dat blijkt uit een evaluatie die het ministerie van IenW heeft laten uitvoeren. Wel ervaren ondernemers knelpunten in de praktijk en zijn de regels op punten onduidelijk. Daarom stuurt staatssecretaris Chris Jansen (Milieu) waar nodig bij door de regels aan te passen. Dat heeft hij vandaag aan de Tweede Kamer laten weten.

Sinds 1 juli 2023 betaal je bij consumptie onderweg extra voor wegwerpbekers en -bakjes die (deels) gemaakt zijn van plastic. Sinds 1 januari 2024 zijn bekers en bakjes voor eenmalig gebruik die plastic bevatten bij consumptie ter plaatse verboden. Herbruikbaar is de norm.

De regels rondom wegwerpplastic komen voort uit Europese regelgeving. Iedere lidstaat moet een ambitieuze en aanhoudende reductie in het gebruik van plastic wegwerpbekers en -bakjes bereiken. Nederland heeft dit vertaald naar het doel om in 2026 tot een reductie van 40 procent te komen ten opzichte van 2022. De regels rondom wegwerpbekers en -bakjes zijn opgesteld om dat doel te halen.

Doelstelling haalbaar

Het lijkt erop dat de Nederlandse doelstelling gehaald wordt, blijkt uit de evaluatie. Daarmee komt Nederland de Europese verplichting na. Dit kan pas in 2025 cijfermatig vast gesteld worden.

In de evaluatie zijn ondernemers en consumenten bevraagd en zijn signalen van de inspectie meegenomen. Het rapport laat zien dat de regels effectiever en duidelijker kunnen. Dat is vooral zo bij consumptie onderweg. Bij consumptie ter plaatse lijkt het goed te lopen. Hier wordt het grootste resultaat geboekt.

Regels aangepast

Staatssecretaris Jansen ziet in de evaluatie reden om de regelgeving te wijzigen en zo de maatregelen effectiever en duidelijker te maken voor ondernemers en consumenten. Zo blijft Nederland op koers om de Europese verplichting rond wegwerpplastic te halen.

Staatssecretaris Jansen: “Ik ben blij te zien dat we op de goede weg zijn. Door minder bekers en bakjes na één keer gebruik meteen weg te gooien, zorgen we voor minder zwerfafval. Ik vind het belangrijk dat zowel consumenten als ondernemers weten wat van hen verwacht wordt. Dit blijkt beter te kunnen. Daarom wordt de regelgeving verduidelijkt.”

Om de regels duidelijker en eenduidiger te maken, worden de volgende aanpassingen gedaan:

Voor afhalen en bezorgen (consumptie onderweg):

• Als je nu onderweg iets te eten of drinken haalt, moet je een meerprijs betalen voor een wegwerpbeker of -bakje met plastic. Ondernemers zijn nu nog vrij om zelf een bedrag te kiezen, met als gevolg een te grote variatie en onduidelijkheid voor de consument.
• Daarom wordt dit aangepast. Je betaalt straks 25 cent voor een plastic beker of een maaltijd in plastic bakje(s) voor eenmalig gebruik.
• Dit bedrag hoef je niet te betalen als je gebruik maakt van een herbruikbare verpakking.
• De meerprijs geldt alleen als jouw eten of drinken ter plaatse in de verpakking gedaan wordt. De meerprijs wordt afgeschaft voor thuisbezorging en voorverpakte producten, zoals maaltijdsalades in de supermarkt.

Voor consumptie ter plaatse (bijvoorbeeld kantoren, restaurants, kantines):

• Ondernemers konden onder bepaalde voorwaarden beroep doen op een uitzondering op de regels rondom bekers en bakjes voor consumptie ter plekke.
• Deze uitzondering wordt versmald. Alleen op gesloten evenementen geldt dat straks nog. Verder blijft herbruikbaar bij consumptie ter plaatse overal de norm. Alleen zorginstellingen en gesloten instellingen (zoals gevangenissen) mogen hiervan afwijken.

De bedoeling is dat de nieuwe regels ingaan vanaf 1 januari 2026, zodat ondernemers genoeg tijd hebben om zich hierop voor te bereiden. In de tussentijd blijft de regelgeving gelden die er nu is. Staatssecretaris Jansen heeft een aanwijzing aan de ILT hierover om de handhaving aan te passen namelijk verlengd van 31 december 2024 tot en met 31 december 2025.

Regels voor eenmalige plastic bekers en bakjes

Deze maatregelen zijn onderdeel van een groter geheel. Ze komen voort uit de Europese Single Use Plastics (SUP) Richtlijn die als doel heeft om de impact van wegwerpplastic op het milieu te verminderen. Dit draagt bij aan een schonere leefomgeving.