Ruim dertigduizend nieuwbouwwoningen kunnen mogelijk niet gebouwd worden vanwege slechte luchtkwaliteit. Dat blijkt uit onderzoek van Deloitte in opdracht van het ministerie van BiZa. Eerder onderzoek van platform Investico komt tot soortgelijke conclusies.

In totaal gaat het om 48 nieuwbouwwijken in 31 gemeenten die niet gebouwd kunnen worden omdat er te veel vervuilende stoffen in de lucht hangen. Het grootste deel bevindt zich op en rondom industrieterreinen, met name bij IJmond, Rijnmond, de Maasvlakte en Schiphol. Maar ook wijken in binnensteden en nabij (knooppunten van) rijkswegen voldoen niet aan de norm, onder andere in Rotterdam, Utrecht en Barendrecht.

Aanscherping luchtkwaliteitsrichtlijn

Reden voor het onderzoek van Deloitte is dat de EU-Luchtkwaliteitsrichtlijn – daterend uit 2008 – herzien gaat worden. De grenswaarden voor vervuilende stoffen als stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM10 en PM2,5) worden aangescherpt per 2030.

Vorig jaar al heeft het RIVM de gevolgen van deze aanscherping voor Nederland onderzocht. Conclusie: er is weinig aan de hand, alleen op enkele locaties zoals IJmond, Rijnmond, Schiphol, de Maasvlakte en nabij enkele drukke wegen zijn extra maatregelen nodig om de nieuwe grenswaarden te halen.

Nieuwbouwprojecten alsnog gecheckt

Maar veel nieuwbouwprojecten waren in dit onderzoek nog niet meegenomen. Immers, toen was nog niet bekend om welke locaties en aantallen het zou gaan. Daarom kreeg onderzoeksbureau Deloitte de vraag om dit via een quickscan alsnog te checken.

Voor ongeveer 32.000 nieuwe woningen zal de luchtkwaliteit niet aan de aangescherpte normen voldoen. Dat komt neer op 3% van de totale woningbouwplannen tot 2030. “Dit aantal is weliswaar beperkt, wat niet wegneemt dat dit lokaal wel impact kan hebben”, zegt oud-minister Mark Harbers in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer.

De onderzoekers adviseren nu maatregelen als lokale reductie van emissies, zonering van woningbouw, herziening van de bouwplannen, of proberen een uitzondering te bedingen bij de EU.

GGD-richtlijn

Onderzoeksplatform Investico kwam onlangs tot soortgelijke conclusies. Na een data-analyse op duizenden woningbouwplannen concludeerden de journalisten dat er de komende elf jaar zo’n 40.000 woningen te dicht bij drukke wegen gebouwd gaan worden. De lucht is daar te vervuild en voldoet niet aan de gezondheidsrichtlijn Luchtkwaliteit en Gezondheid van de GGD.

Zo adviseert de GGD minimaal 150 meter afstand te houden van een snelweg, minimaal 50 meter afstand van een drukke buitenstedelijke weg en 25 meter van een drukke binnenstedelijke weg. Als huizen dichterbij worden gebouwd is er een verhoogd risico voor de volksgezondheid.

Al goedkeuring gegeven

Het gaat om in totaal 204 bouwprojecten die niet voldoen aan de richtlijn. Gemeenten hebben voor al deze plannen goedkeuring gegeven, sommige zijn al gebouwd. De gemeente Zoeterwoude scoort het slechtst en zet naar verhouding de meeste woningen te dicht naast een weg. Verder staan Huizen, Oegstgeest en Stichtse Vecht in de top van gemeenten die relatief veel woningen te dicht op drukke wegen bouwen.

‘Wettelijke normen zijn ruim’

De meeste gemeenten die om een reactie werden gevraagd, verwezen naar de wettelijke normen waar ze aan voldoen, aldus Investico, “maar die zijn zo ruim dat vrijwel heel Nederland hieraan voldoet”.

Gezondheidskloof

Opvallend is dat de meeste woningen die te dicht bij een weg komen te staan huurwoningen zijn, aldus de data-analyse. Twee derde bestaat uit sociale huurwoningen of huurhuizen in het middensegment en de vrije sector. In sommige gevallen gaat het om zorgappartementen voor ouderen, een risicogroep die extra last heeft van vervuilde lucht. De onderzoekers halen een longarts aan die spreekt van een gezondheidskloof “door de goedkoopste woningen op de slechtste plekken neer te zetten”.