Column – “We are all individuals!” roept de menigte in Monty Python’s Life of Brian eensgezind in koor. Een man sputtert nog wat tegen: “I’m not!” Maar verder is iedereen het er roerend mee eens. Zelden werd groepsdenken zo treffend op de hak genomen. En volkomen terecht, want we zijn als mensheid vaak nogal in onze nopjes met wie we zijn. We zijn toch uniek, speciaal, bovengemiddeld? Maar de tragische waarheid is: dat zijn we niet. We zijn hooguit middelmatig en voorspelbaar.

In mijn vorige bijdrage waarschuwde ik voor een risico van AI: dat het ons middelmatig kan gaan maken. Ook toen maakte ik dankbaar gebruik van een Monty Python -scene. Ik wist dat ik daarmee maar de helft van het verhaal vertelde. Ik adviseerde de lezer om vooral vragen te blijven stellen aan (de uitkomsten van) AI. Daar sta ik nog steeds achter, maar er is natuurlijk wel een grote kanttekening bij.

Gemiddelde middelmaat

Hoe dat zit? AI is statistiek en creëert daardoor veel middelmaat, doordat het bestaande veel voorkomende dingen kopieert. Het schrijft redelijke teksten, maakt degelijke plaatjes en componeert muziek die net goed genoeg is om op de achtergrond te laten draaien. Zelden uitzonderlijk, nooit geniaal. Dat is niet zo verwonderlijk, want AI leert van wat wij produceren. Het kijkt naar miljoenen teksten, schilderijen en liedjes en maakt een synthese van wat gangbaar is.

En wat blijkt? Het gros van wat wij maken, is… nogal gemiddeld. AI’s voorspelbare, veilige output is simpelweg een reflectie van de collectieve menselijke creatie. De middelmaat zit dus niet in de machine, maar in de brondata: wijzelf.

Een ongemakkelijke waarheid

De middelmaat is ook verre van nieuw. Wij mensen kopiëren al eeuwenlang elkaars werk en bouwen daarop voort. Echt nieuwe ideeën? Zijn er bijna niet. We are standing on the shoulders of giants, zei Isaac Newton ooit over zijn werk. En Stephen Wolfram, ook een wetenschapper van naam, concludeerde: people are more predictable than particles.

Dus de volgende keer dat je moppert op een AI-gegenereerde tekst omdat hij ‘wel oké’ maar ‘niet briljant’ is, bedenk dan dit: misschien is dat niet de fout van de AI. Misschien is het vooral een ongemakkelijke waarheid over onszelf…

Oh, en dit alles valt niet los te zien van de nu en dan oplaaiende discussie wanneer AI eens ‘echt intelligent’ gaat worden. Want daarin wordt ook vaak gezegd dat AI nu alleen maar anderen napapegaait en dus geen ‘echte intelligentie’ laat zien. Dat mag dan zo zijn, maar wat doen mensen dan extra bovenop dat napapegaaien van anderen waardoor ze wel ‘echt intelligent’ zijn? Wie het weet mag het zeggen.

Mijn voorlopige conclusie: we krijgen de technologie die we als mensheid verdienen. En die middelmatige AI voldoet dan ook vaak prima.