In Amsterdam zijn duizenden huizenbezitters met een erfpachtconstructie nog niet overgestapt naar eeuwigdurende erfpacht. Net als in veel andere steden dreigen hoge kosten voor woningeigenaren van wie het contract al binnen afzienbare tijd afloopt. Gemeenteraadsleden willen een nieuwe spijtoptantenregeling, maar dat gaat niet gebeuren, stelt een woordvoerder van de gemeente.

Stichting Erfpachtersbelang (Seba) voerde op verzoek van de gemeenteraadsfracties CDA, VVD en JA21 in Amsterdam een onderzoek uit naar 17.402 aflopende erfpachtcontracten in de stad. Het gaat om 10% van het totaal. Ruim 9.700 van deze contracten zijn nog niet omgezet naar eeuwigdurende erfpacht. Huizenbezitters lopen tegen hoge kosten aan als hun contract afloopt. De gemeenteraadsfracties hebben hierover vorige week vragen gesteld aan het gemeentebestuur, schrijft Het Parool.

Afkopen tegen gunstige voorwaarden

Acht jaar geleden konden woningeigenaren in de hoofdstad overstappen op eeuwigdurende erfpacht. De gemeenteraad stemde toen in met een plan voor een wijziging van het systeem. Hierdoor konden huizenbezitters vanaf oktober 2017 hun erfpacht afkopen. Dit had als voordeel dat de waarde van de woning toeneemt en de eigenaren niet meer te maken hebben met kostenstijgingen. De canon voor erfpacht is gebaseerd op de WOZ-waarde.

Afkopen kon toen tegen gunstige voorwaarden. De marktwaarde van de woning in 2014 of 2015 werd als basis gebruikt en daar kwam een korting bovenop. Voorwaarde was dat de huizenbezitters de aanvraag voor eeuwigdurende erfpacht voor 8 januari 2020 zouden doen. In 2022 kwam er nog een spijtoptantenregeling voor laatkomers, maar die is inmiddels weer verlopen.

Fors hogere rekening erfpachtcontracten

De duizenden erfpachters die nog geen gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheden hebben nu twee opties als het contract verloopt: de nieuwe canon betalen, of alsnog overstappen op eeuwigdurende erfpacht. In beide gevallen zal de rekening hoog zijn, zegt CDA’er Laurens Lochtenberg.

Koen de Lange van Seba noemt het voorbeeld van een erfpachter in Amsterdam West die nu jaarlijks €320 betaalt, niet onder de gunstigere voorwaarden is overgestapt en bij wie het contract in 2029 verloopt. In de nieuwe aanbieding van de gemeente stijgt zijn jaarlijkse erfpachtbedrag naar € 2.609. Voor altijd afkopen zou in principe ook nog steeds kunnen, maar dat kost dan €100.000 in plaats van de eerdere €8.000, aldus De Lange.

Het Parool vroeg erfpachters ook waarom ze destijds niet zijn overgestapt op eeuwigdurende erfpacht. ‘Te ingewikkeld’, ‘Ik kon overstappen niet betalen’ en ‘Het leek toen nog heel ver weg’, zijn veelgehoorde redenen.

Timing belangrijk bij overstap

Niettemin zal voor veel erfpachters de overstap naar eeuwigdurende erfpacht uiteindelijk de beste optie zijn, omdat daarvoor nog steeds een korting van 35% geldt. Maar omdat de canon is gebaseerd op de WOZ-waarde, die jaarlijks kan verschillen, is daarbij de timing belangrijk.

Lochtenberg wil dat de gemeente een spijtoptantenregeling instelt. “Zeker omdat het mensen raakt in de buurten waar dit linkse college voor zegt op te komen”, zegt Lochtenberg. Volgens een woordvoerder van de gemeente komt die er niet. De gemeente zegt er al alles aan gedaan te hebben – brieven, campagnes, advertenties – om erfpachters te informeren over de stelselwijziging.

Ook problemen met erfpacht in andere steden

Erfpachtkwesties spelen in meer steden, zoals in Rotterdam. In een artikel in Vastgoed Magazine schetst makelaar Remko Schrijver dat ook daar in sommige gevallen de kosten voor erfpachters oplopen tot €100.000. Hij wijst daarbij op de ongelijkheid tussen nieuwe en bestaande erfpachters. “Een voorbeeld: een woningeigenaar betaalt € 105.000 voor afkoop van de canon tot einde erfpachtduur in 2076, terwijl een nieuwe koper voor afkoop van dezelfde canon voor dezelfde looptijd € 7.500 betaalt.”

Schrijver verzamelt casussen van erfpachters die in de problemen zijn gekomen. Die legt hij voor aan advocaten om te zien of er stappen richting de gemeente mogelijk zijn.