Wat is algemeen nut investeren?

Algemeen nut investeren kan worden gezien als een onderdeel van impact investeren. Impact investeren is het investeren in ondernemingen waarbij de sociale of maatschappelijke doelstelling voorop staat. Dit is anders dan traditionele investeringen, waarbij het financieel rendement voorop staat. Maar het is ook anders dan filantropie, waarbij er alleen sprake is van een sociaal-maatschappelijk rendement. Bij impact investeren staat de sociale of maatschappelijke doelstelling voorop, maar is er ook sprake van een verdienmodel en kan er een financieel rendement worden behaald. Voorbeelden van zulke ondernemingen zijn Grannys Finest of Heilige Boontjes. Algemeen nut investeringen worden met name in de eerste, risicovolle fase gedaan, waarbij er nog geen (of nauwelijks) sprake is van andere financiers of van een financieel rendement.

Wat mag (nu) wel?

Eerder werd er bij de bestedingen van een ANBI-stichting onderscheid gemaakt tussen donaties en investeringen. Investeringen waren niet toegestaan, het was alleen mogelijk om te doneren aan algemeen nuttige organisaties en projecten. Vanaf nu is het toegestaan om vanuit het bestedingsbudget van een ANBI-stichting algemeen nut investeringen te doen. Leidend moet zijn dat de missie van de algemeen nut investering past bij de missie van de investerende ANBI-stichting.

Bijvoorbeeld, een ANBI-stichting heeft als missie om armoedebestrijding in Nederland tegen te gaan en schenkt aan diverse goede doelen die zich voor armoedebestrijding inzetten. Een sociaal ondernemer wil een supermarkt opzetten bedoeld voor mensen die net op of onder de armoedegrens leven. Het primaire doel van deze onderneming is niet het maken van winst, maar zorgen voor betaalbare voeding voor mensen die leven in armoede. Er zijn nog geen andere investeerders. De ANBI-stichting mag investeren in deze onderneming. Zodra de supermarkt winstgevend is of andere (commerciële) investeerders heeft gevonden, trekt de ANBI haar investering terug en vloeit deze weer terug in de ANBI waarbij de gelden opnieuw worden gebruikt voor de missie van de ANBI: armoedebestrijding in Nederland tegengaan.

Wat mag er (nog steeds) niet?

Het is nog steeds niet de bedoeling dat er winst wordt gemaakt met het bestedingsbudget van een ANBI, ook al vloeit deze (winstgevende) investering weer terug naar de ANBI. In het besluit van de Staatssecretaris van Financiën is opgenomen dat het uitlenen van geld of doen van investeringen, onder marktconforme voorwaarden, in principe een normale, zakelijke activiteit is die niet als algemeen nuttig kwalificeert.  Om een investering als algemeen nuttig te kwalificeren, is het belangrijk dat er (nog) geen andere (commerciële) partijen bereid zijn te investeren vanwege de financiële risico’s. De investering van de ANBI is dan bepalend voor het starten van de activiteit of het project. Een ANBI baant als het ware de weg voor toekomstige investeringen. Zodra het project of de activiteit winstgevend is, dient de ANBI haar investering terug te trekken.

Voor een volledig overzicht van de voorwaarden verwijs ik u naar de tekst van het Besluit: Staatscourant van het Koninkrijk Der Nederlanden

Investeren vanuit stamvermogen

Naast de ruimte die er nu is om vanuit het bestedingsbudget algemeen nut investeringen te doen is er nog de mogelijkheid om vanuit het stamvermogen van een ANBI-stichting aan impact investeren te doen. Het stamvermogen is vermogen waarvan de erflater of schenker heeft bepaald dat het in stand moet blijven. Met het stamvermogen kan een ANBI voor langere termijn beleggen en dan zijn impact investeringen mogelijk passend.

Beweging in wereld van filantropie?

Het is te kort door de bocht om te zeggen dat impact investeren vanuit een ANBI is toegestaan. Maar met de regels en criteria in ogenschouw genomen, zien wij dat er drempels zijn weggenomen om vanuit een ANBI-stichting te investeren in maatschappelijk nut activiteiten. Dit kan zorgen voor beweging in de wereld van filantropie.

Deze beweging is belangrijk in een maatschappij waarin grote uitdagingen oplossingen vereisen waaraan maatschappelijke ondernemingen een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Dat neemt niet weg dat traditionele filantropie altijd een belangrijke rol zal blijven houden. Zaken als educatie en mensenrechten zijn immers moeilijk te vatten in een verdienmodel.